جنگ رسانهای علیه یمن و نزاع ارزشها و ارادهها
عبد الله علی صبری
نویسنده و پژوهشگر سیاسی، فوق لیسانس علوم سیاسی، رئیس اتحادیهی متخصصان رسانهای یمن
چکیده
جنگ یمن در حالی وارد ششمین سال خود شد که ائتلاف عربستان با شکست مواجه شده و جهان در تلاطم همه گیری کرونا و بحرانهای سیاسی و اقتصادی دست و پا میزند. اما با وجود همهی این سختیها، ارتش یمن، هر روز به پیروزیهای بیشتری دسته یافته و نیروی بازدارنگی خود را از طریق موشکهای بالستیک و پهبادهای جدید، روز به روز قدرتمندتر کرده است، به طوری که میتوان گفت سرود شکست عربستان و کشورهای همپیمانش رفته رفته به گوش میرسد.
اگر وضعیت یمن را در 26 مارس 2015 (زمان آغاز جنگ علیه این کشور) با وضعیت امروز این کشور (اواسط سال 2020) مقایسه کنیم، در مییابیم که افراد موافق با تجاوزبه یمن تا چه حد رؤیایی میاندیشیدهاند و چگونه اکنون انگشت حیرت و سردرگمی به دهان نهادهاند. اکنون اهداف و طمعهای ائتلاف آل سعود برملا شده است. دیگر هیچ کس مسألهی نخنما شدهی «مشروعیت دولت» که شالودهی جنگ رسانهای دشمنان علیه یمن بود را باور نمیکند.
در این مقاله، قصد داریم به عملکرد رسانههایی بپردازیم که با تجاوز به یمن همراهی کرده و از طریق تبانی با رسانههای غربی موسوم به «رسانههای آزاد» سعی کردند اخبار روزانهی جنگ را وارونه جلوه داده و جنایات و قانونشکنیهای ائتلاف آل سعود را از چشم ملتها مخفی نگهدارند.
در بخش سوم این مقاله نیز به نقش آفرینی رسانهی ملی و پایدار یمن در زمینهی پاسخ به حملات رسانهای متجاوزان و همچنین دفاع از مسألهی یمن و مظلومیت ملت آن خواهیم پرداخت.
مبحث اول: مصادیق و ابزارهای جنگ رسانهای علیه یمن
1.دروغ پردازی و مشروعیت بخشیدن به متجاوزان
هر جنگ ظالمانهای به یک رسانهی ظالم نیز نیاز دارد. این سخن کاملاً بر رسانهی وابسته به ائتلاف متجاوز سعودی قابل تطابق است. چرا که در ابتدا رسانههای سعودی، با تکیه بر برخی توجیهات واهی و بی اساس، تبلیغات گستردهای در خصوص ضرورت جنگ و مداخلهی نظامی آغاز کردند، سپس دیگر رسانههای وابسته بهاین ائتلاف به بزرگ نمایی این تبلیغات پرداخته و آن را به عنوان یک حقیقت غیر قابل انکار جلوه دادند.آنها با انجام این اقدامات سه هدف را دنبال میکردند
-ارائهی تصویری موجه از نیروهای ائتلاف
-مشروعیت بخشیدن به جنگ و دخالتهای نظامی در یمن
- سر پوش گذاشتن و توجیه اشتباهات و قانون شکنیها
در طول سالهای گذشته همگی شاهد بودیم که چگونه رسانهی وابسته به ائتلاف سعودی بر روی مسألهی «کودتا علیه مشروعیت» تمرکز کرده و توانست با تکیه بر دروغ و نیرنگ تعداد زیادی از تحلیلگران پیشکسوت و تازه کار را متقاعد کند که آنچه که امروز در یمن شاهد آن هستیم حاصل کودتای حوثیها علیه رئیسجمهور قانونی و مشروع یمن است.
دو شبکهی العربیة و الحدث از زمان آغاز جنگ با یمن تا کنون مشغول ایفای چنین نقشی هستند. در حقیقت این دو شبکه، خود را وکیل مدافع شیطان قرار داده و به کشتارها و جنایات آشکاری که ائتلاف سعودی از طریق موشکها و حملههای هوایی مرتکب میشود، مشروعیت میبخشند. این دو شبکه هیچ احترامی برای اصول و قواعد رسانهای رایج قائل نیستند.1
دیگر رسانههای وابسته به این ائتلاف نیز، با دو شبکهی مذکور تفاوتی ندارند. آنها نیز با تمرکز بر مسألهی مشروعیت داشتن رئیس جمهور یمن، منصور هادی، انقلاب حوثیها را کودتایی علیه مشروعیت قلمداد میکنند. سپس با استفاده از مفهوم امنیت ملی عرب، به مبارزه با نفوذ ایران در منطقه بر میخیزند. همچنین با سوء استفاده از نزاع تاریخی میان شیعه و سنی و بمباران کردن اندیشهی یمنیها با انواع اصطلاحات فرقهای و مذهبی، میکوشند تا آنها را به سنگر متجاوزان و غارتگران یمن ملحق کنند.
2.تحریم رسانههای یمنی و مورد هدف قرار دادن تأسیسات مربوط به آن
ائتلاف متجاوز آل سعود با هدف سرپوش گذاشتن بر حقیقت این جنگ و پنهان کردن جنایات و قانون شکنیهایی که علیه غیر نظامیان و همچنین زیرساختهای این کشور مرتکب شده است، اقدام به تحریم شبکههای تلویزیونی رسمی و محلی این کشور کرده و از مدیریت شرکت عربسات و نایلسات درخواست نموده است که پخش دو شبکهی «یمن» و«المسیره» را متوقف نماید.
از دیگر اقدامات ظالمانهی ائتلاف، میتوان به مسدود کردن سایت رسمی خبرگزاری «سبأ» اشاره کرد.
شایان ذکر است کهاین خبرگزاری از مهمترین منابع خبری یمن به شمار میآید.
پس از اینکه رسانههای یمن، توانستند از تحریمهای رسانهای مذکور عبور کنند، کشورهای عضو ائتلاف سعودی با ایجاد دو شبکهی مشابه «الیمن» و «المسیره» و همچنین طراحی یک سایت شبیه به سایت خبرگزاری سبأ که از داخل عربستان سعودی اداره میشد، به اقدامات رسانهای فریبکارانهی خود ادامه دادند.
از اقدامات دیگری که این ائتلاف، در راستای مبارزه با رسانههای یمنی انجام داد، مورد هدف قرار دادن تأسیسات رسانهای این کشور بود. این اقدام در حالی صورت گرفت که بر اساس تمام پیمانها و قوانین بینالمللی، نهادهای رسانهای جزء نهادهای غیر نظامی بوده و در قوانین تصریح شده است که مورد هدف قرار دادن این نهادها (چه در شرایط جنگ و چه در شرایط صلح) ممنوع است. نکتهای که در اینجا جلب توجه میکند این است که احمد عسیری سخنگوی سابق ائتلاف، به طور کاملاً آشکار و صریح اعلام کرد که نیروهای ائتلاف، تأسیسات رسانهای یمن را همچون اهداف نظامی قلمداد خواهند کرد. 2
اگر بخواهیم به آمار و ارقام مربوط به جنایتهای آل سعود در حق خبرنگاران یمن اشاره کنیم، باید بگوییم که این ائتلاف تا کنون دهها بار قوانین مربوط به روزنامه نگاران و خبرنگاران را زیر پا گذاشته است. بر اساس آمار منتشر شده، تاکنون حدود 45 تن از افراد وابسته به نهادهای رسانهای یمن به قتل رسیده و 25 تن دیگر دچار مجروحیت شدهاند. همچنین تاکنون 30 ایستگاه فرستنده و مرکز پخش رادیویی و تلویزیونی یمن مورد هدف قرار گرفته و 21 نهاد یا تأسیسات رسانهای این کشور نیز دچار آسیب یا ویرانی کامل شده است. از دیگر جنایات رسانهای ائتلاف آلسعود میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
-طراحی 6 شبکه و سایت تقلبی با نامهایی مشابه نامهای شبکهها و سایتهای خبری یمن
-متوقف کردن پخش 8 شبکهی تلویزیونی یمن و ثبت 7 مورد ایجاد اختلال در پخش این شبکهها.
-ثبت 3 مورد، نفوذ به سایتهای خبری یمن.
-متوقف کردن دو روزنامهی رسمی وابسته به یمن
-بستن دهها حساب فعال در شبکههای ارتباط جمعی مانند فیسبوک، تویتر ویوتیوپ. 3
-ممنوع کردن سفر و بستن فرودگاه بینالمللی صنعا که موجب محرومیت دهها خبرنگار یمنی از شرکت در همایشها و برنامههای بینالمللی شد.
تمام اقدامات فوق، در چارچوب سیاستهای منظمی قرار میگیرد که هدف از آن جلوگیری از اثرگذاری رسانههای حقیقتجو بر افکار عمومی بینالمللی است.
3.خریدن برخی از خبرنگاران یمنی و جذب طرفداران جدید
ائتلاف آل سعود، علاوه بر حمایت سیاسی و نظامی از هم پیمانان خود در جنگ علیه یمن، کوشید برخی از خبرنگاران یمنی را با پولهای نفتی خود بخرد و توانست موفقیتهایی را نیز در این زمینه به دست آورد.وعدههای مالی عربستان سعودی موجب شد تا دهها خبرنگار یمنی به سنگر ائتلاف متجاوز آل سعود پیوسته و در شبکههای وابسته به آنها، خود را کارشناس و تحلیلگر سیاسی معرفی کنند. علاوه بر این، خاندان سلطنتی آل سعود کوشید از طریق حمایت مالی از برخی شرکتهای تبلیغاتی غربی، آنان را مأمور کند تصویر زیبایی از دوران پادشاهی ملکسلمان و جنگ یمن ارائه دهند.
همچنین آل سعود با هدف افزایش روابط خود با غرب، راهبرد جدیدی در تعامل با کشورهای غربی در پیش گرفتند. بدین صورت که هیچ یک از رسانههای انگلیسی زبان وابسته به عربستان، برای مشروعیت بخشیدن به جنگ با یمن، از استدلالهای دینی و اعتقادی استفاده نکردند. بلکه تنها به ذکر ابعاد سیاسی و امنیتی این جنگ بسنده کرده و از خطرات ناشی از «کودتای برخی یمنیها علیه مشروعیت» سخن گفتند. همچنین ریاض، برای دستیابی به اهداف خود از جایگاه مقدسات اسلامی موجود در این کشور نیز استفاده کرد حتی خطیب مسجد الحرام نیز از اقدامات ائتلاف متجاوز ال سعود حمایت کرده و آن را نزاعی میان شیعه و سنی قلمداد کرد و گفت: «....حتی اگر نزاعی مذهبی هم نباشد آن را به یک نزاع مذهبی تبدیل خواهیم کرد.4»
به عقیدهی روزنامهی لبنانی الأخبار سکوت رسانههای غربی در برابر تجاوز به کشور یمن، به اقدامات شرکتهای تبلیغاتی و نیز روابط عمومی آمریکا ارتباط دارد. مأموریت این شرکتها (که تحت حمایت مالی عربستان سعودی قرار دارند) برقراری ارتباط با روزنامهها و شبکههای تلویزیونی بزرگ آمریکا است. همچنین این شرکتها با اعضای کنگره و مجلس نمایندگان آمریکا، احزاب، و مراکز تحقیقاتی، و حتی گروههای فشار اسرائیل نیز در ارتباط هستند. به عنوان مثال یکی از این شرکتها در ژانویهی سال 2016، هفت بار، در فوریه چهار بار و در 20 آوریل همان سال یک بار با مایکل پریجنت، پژوهشگر مرکز هادسون، ارتباط برقرار کرده است. 20 آوریل، دقیقاً همان روزی است که پریجنت مقالهی طولانی خود را با عنوان «عربستان سعودی بزرگترین همپیمان آمریکا» منتشر کرد. در این مقاله، پریجنت، اقدامات عربستان را ستوده و کوشیده است از این کشور تروریست، رفع اتهام کند.
4. بی اهمیت جلوه دادن کشتار سالن بزرگ صنعا، نمونهای از فریبکاری رسانههای آل سعود
در پی حملهی هوایی آل سعود در 8 اکتبر 2016 به مراسم ختم آل الرویشان، که با حضور بیش از دو هزار نفر در سالن بزرگ صنعاء برگزار شده بود، صدها تن از مردم یمن کشته و زخمی شدند. این اقدام جنایتکارانه، موجب شد کشورهای جهان، سکوت رسانهای خود را شکسته و این کشتار بیرحمانه را محکوم کنند. در این هنگام عربستان سعودی تصمیم گرفت برای رفع اتهام از خود، انجام چنین جنایتی را به کلی منکر شده و داعش را به عنوان مسؤول این کشتار معرفی کند. از سوی دیگر، رسانههای مزدور خود را مأمور کرد تا دلیل انفجار سالن بزرگ صنعا را بالاگرفتن درگیری میان انصارالله و طرفداران صالح جلوه دهند.
اما در نهایت، موج شدید محکومیتهای جهانی علیه آل سعود از یکسو و وجود ادلهی قطعی مبنی بر دست داشتن متجاوزان سعودی در این کشتار از سوی دیگر، عربستان را وادار کرد که با فرستادن نامهای به شورای امنیت (در تاریخ 10-10-2016) به این جرم بزرگ اعتراف کند. در این نامه، عربستان، ضمن ابراز تأسف و تأثر از وقوع این حادثه، اعلام کرد که تیمی را جهت تحقیق دربارهی این حادثه مأمور کرده و در اسرع وقت، نتایج به دست آمده را طی گزارشی به شورای امنیت ارائه خواهد داد. پس از گذشت پنج روز، تیم مشترک بررسی حادثه اعلام کرد که مرکز فرماندهی عملیاتهای هوایی یمن، پس از دریافت برخی اطلاعات از یک نهاد وابسته به ریاست ستاد کل ارتش یمن، این بمباران را انجام داده است.
البته اندکی بعد، مشخص شد که این ادعا کاملاً نادرست بوده است 5.
همزمان با تلاشهای عربستان برای بیرون آمدن از این مخمصه، کشورهای غربی نیز به کمک این کشور شتافته و سعی کردند از طریق اظهاراتی که در ظاهر نشان دهندهی عصبانیت آنها بود، خشم مردم یمن را فرونشانده و این جنایت بزرگ را اتفاقی کوچک جلوه دهند.
اما سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا به صراحت این جنایت را محکوم کرد و اظهار داشت: «حمایت ایالات متحدهی آمریکا از عربستان سعودی و همپیمانانش بدین معنا نیست که عربستان اجازهی هر اقدامی را دارد.6» سپس از انگلیس و آمریکا درخواست کرد که جنگ یمن را بدون هیچ قید و شرطی متوقف کنند. اما این درخواست نتیجهی قابل توجهی نداشت. زیرا آتشبسی که از سوی اسماعیل ولد الشیخ، فرستادهی سازمان ملل در یمن، در تاریخ 18-10-2016م اعلام شد، پس از سه روز، نقض شد.
فریبکاری رسانههای وابسته به ائتلاف آل سعود به موضوع سالن بزرگ صنعا ختم نشد زیرا پس از ادعای واشنگتن در تاریخ 12-10-2016م مبنی بر مورد هدف قرار گرفتن ناو این کشور در نزدیکی سواحل یمن، رسانههای مزدور ائتلاف آل سعود با جلب نگاهها به سوی دریای سرخ، کوشیدند مبارزهی نیروهای یمنی را تهدیدی برای کشتیهای بینالمللی قلمداد کنند. پس از اینکه تلاشهای فوق با ناکامی مواجه شد، این رسانهها به دروغ بزرگتری متوسل شده و ادعا کردند که سامانهی موشکی یمن، مکهی مکرمه را مورد هدف قرار داده است. هدف از طرح این دروغ بزرگ، سرپوش گذاشتن بر تمام جنایتهای آل سعود علیه غیرنظامیان، بویژه کشتار سالن بزرگ صنعا، بود. 7
مبحث دوم: خون مردم یمن، سوژهای داغ برای رسانههای بینالمللی
1.جنگی که برای مدتها نادیده گرفته شد
رسانههای غربی و همچنین روزنامههای مشهور انگلیس و آمریکا اخبار مربوط به جنگ یمن را تنها از دیدگاه عربستان سعودی روایت میکردند به طوری که تصور افکار عمومی بینالمللی نسبت به جنگ یمن، شباهت زیادی به روایت ائتلاف متجاوز سعودی دربارهی جنگ داشت. حتی زمانی که جنایات و قانون شکنیهای نیروهای ائتلاف علیه غیر نظامیان بر همگان آشکار شده و فریادهای پراکندهای مبنی بر ضرورت پایان دادن به جنگ و نجات یمنیها شنیده شد، باز هم مطبوعات و رسانههای به ظاهر آزاد غرب در سکوت مبهم خود باقی ماندند. این امر موجب شد تا برخی، این تجاوز ظالمانه را «جنگ فراموش شدهی یمن» بنامند. چرا که افکار عمومی بینالمللی نسبت به رویدادهای یمن بی تفاوت بوده و نسبت به فاجعهی انسانی بزرگی که به دلیل تحریمها و حملات نیروهای ائتلاف در این کشور رخ داده است، عکس العملی نشان ندادهاند.
هلگا زیپ لاروش، مدیر مرکز بینالمللی شیلر، از جمله افرادی بود که از مواضع رسانههای غربی نسبت به جنگ یمن آگاه شده و با حضور در همایش برلین که تحت عنوان «جنایات جنگ فراموش شده در یمن» (در تاریخ 25 فوریه 2017) برگزار شد اظهار داشت: «رسانههای منافق غربی که به نام «رسانههای آزاد» معروف شدهاند، از پوشش خبری جنایاتی که دو سال است مردم یمن هر روز با آن دست و پنجه نرم میکنند، سرباز زدند.8»
وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد: «کجایند طرفداران دخالتهای انساندوستانهای که به بهانهی حمایت از حقوق بشر (که در حقیقت دروغی بیش نیست) به جنگ افروزی در کشورها میپردازند؟ چرا هیچ گزارش مطبوعاتیای از بمباران مجالس عزاداری، بیمارستانها و استفاده از بمبهای خوشهای ممنوع در یمن منتشر نشده است؟ چرا رسانهها از هزار کودکی که هر هفته به دلیل بیماریهای قابل پیشگیری در یمن قربانی میشوند سخن نمیگویند؟ چرا هیچ فریاد اعتراضی علیه تخریب سیستماتیک این میراث فرهنگی و انسانی بزرگ، بلند نمیشود؟»
2.مذاکرات کویت وآرامش نسبی حاصل از آن
در آوریل سال 2016 مذاکرات «صلح یمن» تحت اشراف ایالات متحده در کشور کویت آغاز شد.در آن زمان در تمام جبهههای درگیر در یمن (به جز تعداد محدودی از آنها) آتش بس اعلام شده بود. خبرنگاران حاضر در جلسات مذاکره، پوشش خبری خود را بر روی مسائل بحث برانگیز و همچنین تلاشهای کویت برای به ثمر رساندن این مذاکرات، متمرکز کردند که حاکی از پیدایش رویکرد نسبتاً تازهای در رسانهها بود. چرا که رسانهها باید افکار عمومی را برای پس از مذاکرات آماده کرده و میکوشیدند تا هر یک از طرفهای درگیر در یمن، طرف مقابل را به عنوان شریک خود در ساخت کشور بپذیرد.
بدین ترتیب، رهبران سیاسی و رسانهای حوثی توانستند برای اولین بار (پس از آغاز تجاوز به این کشور) افکار عمومی جهان عرب را از طریق رسانهها مورد خطاب قرار دهند. رسانههایی که پیش از آغاز مذاکرات مذکور، نیروهای انصارالله را به شبه نظامیان و مزدوران وابسته به ایران توصیف میکردند. به عنوان مثال روزنامهی کویتی الجریده در صبح روز سه شنبه 17 مه 2016 در تیتر اول خود نوشت: «انصار الله یمن: بدون تفاهم با عربستان سعودی، صلحی رخ نخواهد داد.» در کنار این تیتر تصویری از محمد عبد السلام، رئیس هیأت ملی یمن، قرار داشت که در همین شماره روزنامه مصاحبهای با وی، منتشر شده بود.9
3.جنبهی انسانی جنگ یمن و چشم بثینه
پس از اینکه ایالات متحده، شرایط موجود در یمن را «بزرگترین فاجعهی انسانیِ رقم خورده به دست انسانها» قلمداد کرد، ابَر رسانههای غربی ناچار شدند پوشش خبری خود را نسبت به این فاجعهی انسانی افزایش داده و از این طریق حضور دیر هنگام خود در یمن را جبران کنند.
البته در این جا باید به این نکته نیز اشاره کنیم که فریادهای اعتراضی که از سازمان ملل به گوش میرسد هدفی جز باجگیری از ائتلاف آل سعود و دریافت کمک مالی بیشتر برای خود و نهادهای تحت نظارتش ندارد.
همچنین شایان ذکر است که بخش عمدهی کمکهای مالی سازمان ملل به یمن، صرف هزینههای اجرایی و همچنین پرداخت حقوق کارمندان این سازمان در یمن میشود که در رأس آنها مارتین گریفیتس، فرستادهی ویژهی سازمان ملل، در این کشور قرار دارد.
برای تحریک افکار عمومی در غرب، باید نسبت به موضوع درد و رنجهای کودکان تمرکز بیشتری صورت میگرفت که متأسفانه عربستان سعودی از طریق جنایتهای هولناک خود علیه کودکان، این وظیفه را به خوبی انجام داد. از میان این جنایتها میتوان به بمباران خانهای در صنعاء اشاره کرد که موجب کشته شدن تمام اعضای خانوادهی دختری به نام بثینه ریمی شد.
این جنایت بزرگ، لکهی ننگ دیگری بر کارنامهی سیاه عربستان در یمن، افزود. تصویر بثنیه که تنها فرد نجات یافته از این بمباران بود، به صورت گستردهای در شبکههای اجتماعی دست به دست شده و به نمادی برای رنجهای حاصل از جنگ یمن مبدّل شد.10
قحطی و گرسنگی روز افزون در یمن نیز عامل دیگری بود که موجب شد رسانههای غربی، توجه بیشتری به جنایات عربستان در یمن داشته باشند. به عنوان مثال روزنامهی نیویورک تایمز، گزارش مهمی دربارهی فاجعهی انسانی ناشی از تجاوز عربستان به یمن، منتشر کرده و تصاویری از قحطی و گرسنگی روز افزون در یمن، که موجب جان باختن بسیاری از کودکان یمنی شده است، را نیز به گزارش خود ضمیمه کرد. از میان کودکانی که در این گزارش مورد توجه قرار گرفتند، دختر هفتسالهای به نام أمل حسین بود که بر اساس این گزارش تنها دلیل مرگ او گرسنگی بوده است11. پس از انتشار گزارش فوق بسیاری از رسانههای بینالمللی خواستار متوقف کردن این جنگ ویرانگر شدند.
از دیگر نکات قابل توجه این گزارش، اشاره به افزایش انتقادها، به این جنگ و حملات هوایی عربستان سعودی است. حملاتی که با هدف قرار دادن مراسم عروسی، عزاداریها و اتوبوسهای مدارس و دانشگاهها، منجر به کشته شدن هزاران غیر نظامی یمنی شده است. در ادامهی این گزارش، به این نکته تصریح شده است که این حملات با تکیه بر اطلاعات نظامی و تجهیزاتیای صورت میگیرد که ایالات متحده در اختیار عربستان قرار میدهد.
4.بحران خاشقچی و وجدان رسانهای:
قتل دلخراش جمال خاشقچی، روزنامه نگار سرشناس عربستانی، خشم سیاسی و رسانهای بسیاری از کشورهای جهان را در پی داشت. این قتل، بار دیگر زمینه را برای پرداختن به جنایات عربستان در یمن و همچنین دعوت به پایان دادن به این فاجعهی انسانی را فراهم آورد. در نتیجه، مواضع سیاسی مخالف با جنگ یمن شدت گرفته و به دنبال آن، توجه رسانهها به یمن نیز افزایش یافت؛ و اخبار مربوط به این کشور در صدر اخبار و گفتوگوهای مسؤولان اروپایی قرار گرفت. این در حالی است که پیش از کشته شدن جمال خاشقچی اغلب رسانهها و مسؤولان اروپایی به اوضاع یمن بیتوجه بودند. قتل این روزنامهنگار موجب شد برخی کشورهای اروپایی و نهادهای بینالمللی، طرحها و تصمیماتی در رابطه با بحران یمن، اتخاذ نمایند. به عنوان مثال، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، دربارهی قتل خاشقچی اظهار داشت: «این قتل، میتواند زمینهی دستیابی به یک راهحل سیاسی برای جنگ یمن را فراهم آورد.»12
دولت آمریکا که عربستان را در تنگنای سختی میدید، برای کاهش فشارهای سیاسی و رسانهای علیه این کشور، ایدههایی را دربارهی صلح در یمن مطرح کرد. این ایدهها، از سوی فرانسه، انگلیس و سازمان ملل و حتی دولت نجات یمن (به جز تعدادی از بندها)، مورد استقبال قرار گرفت. البته دولت نجات، با تعدادی از بندهای حیله گرانهی این پیشنهاد، مخالفت کرد. در نتیجه در 30 اکتبر 2018 مایکل پمپئو، وزیر امور خارجهی آمریکا، طی یک نشست خبری از تمام طرفهای درگیر در یمن خواست فرستادهی ویژهی سازمان ملل در یمن را برای دستیابی به راهحلی مسالمت آمیز یاری کنند. وی افزود: «دیگر زمان پایان دادن به اقدامات خصمانه، فرا رسیده است و باید حملات موشکی و پهبادی یمنیها به عربستان سعودی و امارات متوقف شود.» وی همچنین در گفتوگویی دیگر اعلام کرد: «عربستان سعودی و همپیمانانش نیز باید از حملهی هوایی به مناطق مسکونی یمن دست بردارند.» 13
در نهایت، فشارهای مذکور موجب شد طرفهای درگیر، در کشور سوئد پای میز مذاکره نشسته و توافق استکهلم را امضا نمایند. این توافق ضمن تصریح بر ممنوعیت جنگ در شهر حدیده، امکان دستیابی به یک توافق سیاسی جامعتر را نیز فراهم آورد. پس از امضای توافق مذکور، رسانهها در خبرها، گزارشها و مصاحبههای تلویزیونی خود به جنبههای گوناگون این توافق پرداخته و تلاش کردند از این طریق مسألهی قتل خاشقچی را به حاشیه برده و عربستان سعودی را از پیامدهای آن در امان دارند.
مبحث سوم: رسانههای یمن و نیروهای مقاومت در خط مقدم میدان نبرد
1.جنگ ارزشها و اصطلاحات
همان طور که گفتیم رسانههای وابسته به نیروهای ائتلاف، حقیقت این جنگ ظالمانه را تحریف کرده و علاوه بر پنهان کردن جنایات و قانونشکنیهای ائتلاف، کوشیدهاند با استفاده از اصطلاحات جدید، به دخالت عربستان سعودی در یمن مشروعیت ببخشند.
جنگ اصطلاحات مذکور، نشان دهندهی انحطاط عمیقی است که رژیم آلسعود و همپیمانانش گرفتار آن شدهاند. زیرا از نگاه آنها مادامی که قربانیان این جنگ، کودتاچیان، مجوسها، و رافضیها هستند، قتل و جنایت در یمن درست و پسندیده است. همچنین آنها ادعا میکنند که رئیس جمهور قانونی و مشروع یمن از همسایگان خود خواسته است که در این موضوع دخالت کنند. بنابراین ورود نیروهای ائتلاف به یمن، کاملاً قانونی است. از سوی دیگر، مزدوران یمنی نیز، جیره خواری و خیانت خود را مقاومت نامیده و با فریاد «حی علی الجهاد» به مبارزه با هممیهنان خود برخاستهاند. همچنین آنها با استفاده از شعارهایی چون «شکراً سلمان» (سلمان متشکریم) مواضع خود را نسبت به دخالت بیگانگان در یمن نیز اعلام کردهاند!
اما در سنگر مقابل، نیروهای ملی یمن، به درخواست سید عبدالملک حوثی، تمام امکانات خود را برای مقابله با «تجاوز سعودی» به کار گرفتند. «تجاوز سعودی» اصطلاحی است که در بیانیههای تمام نیروها و احزاب سیاسی مخالف با این تجاوز وجود داشت. پس از اینکه نیروهای یمنی از حمایتهای آمریکا نسبت به عربستان مطلع شدند، واژهی «آمریکایی» را نیز به این اصطلاح افزودند. و بدین ترتیب رسانهی ملی یمن اصطلاح «تجاوز سعودی آمریکایی» را به طور رسمی به کار گرفته و ابعاد قانونی و اخلاقی این اصطلاح را نیز بیان نمود.
پس از آغاز جنگ، یمنیها اعلام کردند که با هر تجاوزی مقابلهبهمثل خواهند کرد. بی شک این سخن، با تمامی ادیان، شرایع و قوانین بینالمللی سازگار است. حتی فطرت انسان نیز این سخن را کاملاً درست و پسندیده میداند.
بر همین اساس، در طول این شش سال، جنگجویان یمنی هرگز غیر نظامیان و ساختمانهای غیر نظامی را هدف قرار ندادهاند. این مسأله موجب شد تا یمن، برتری اخلاقی خود را در طول این جنگ حفظ کرده و از طریق رسانههای پوشش دهندهی جنگ، این برتری را به همگان اثبات نماید.
رسانهی ملی یمن نیز با استفاده از اصطلاحاتی چون پایداری، ثبات و بردباری راهبردی، کوشید تا با تجاوز و محاصرهی دشمن مقابله کند. هنگامی که نیروهای متجاوز عربستان وارد تعدادی از استانهای جنوبی یمن شدند، نیروهای یمنی، ورود آنها را مصداقی از اشغال کشور دانسته و خواستار مقابله و رویایی با نیروهای اشغالگر شدند.
علاوه بر اقدامات فوق، رسانهی ملی یمن، پیشینهی تاریخی این کشور در زمینهی مقابله با اشغالگران و متجاوزان را به تصویر کشیده و این نکته را یادآور شد که یمن همواره به عنوان گورستان متجاوزان شهرت داشته است به طوری که این عبارت به بخشی از هویت ریشه دار این کشور مبدل شده است.
از دیگر عناصر مهمی که نیروهای یمنی از آن بهره مند بوده و هستند عنصر «توکل بر خدا» و نیز اصل مهم «حسبنا الله و نعم الوکیل» است. اگر نگاهی به شبکههای اجتماعی بیندازیم در مییابیم که پاسخ مشترک یمنیها به جنایات نیروهای ائتلاف، همین دو عبارت است. همچنین هنگامی که ارتش یمن ضربهی محکمی را به دشمن وارد میکند، هرگز نیروهای یمنی از وجود دست یاری خداوند غافل نمیشوند.
صحنههایی که رسانهی ملی یمن از قهرمانان میهنش در میدان جنگ به تصویر میکشد، کاملاً نشان دهندهی برتری اخلاقی آنان نسبت به نیروهای دشمن است. به عنوان مثال رفتار نیروهای یمنی با اسیران و مجروحان دشمن کاملاً برخاسته از اصول انسانی و اسلامی بوده و از احکام عفوی که شورای عالی سیاسی دربارهی اسیران صادر میکند استقبال میکنند.
اما در مقابل، نیروهای سعودی و مزدورانشان، تمام اصول و ارزشهای انسانی را زیر پا گذاشته و با هدف قرار دادن غیر نظامیان، کشتن اسیران و مجروحان، ایجاد رعب و وحشت در میان زنان و همچنین انتقام از بیگناهان، خود را به مصداق بارز مجرمان جنگی تبدیل کردهاند.
به عنوان مثال، در تاریخ پنجم دسامبر 2015، سازمان القاعده از طریق عملیاتی به نام «انتقام قهرمانان نقاب دار»14، تعدادی از اسیران یمنی را وحشیانه به قتل رساند.
همچنین در ژوئیهی سال 2016 میلادی، مزدوران و جیره خواران عربستان سعودی دهها تن از ساکنان روستای صراری (واقع در استان تعز) را به طرز فجیعی به قتل رساندند.15
2.رسانهی مقاومت و جنگ ارادهها
هرگز نباید نقش رسانههای عربی و اسلامی در حمایت از یمن را از اقدامات مهم رسانههای مقاومت جدا دانست. این اقدامات عبارتاند از: 1. مقابله با طرح آمریکایی-صهیونیستی در منطقه؛ و 2. مقابله با نقشههای این دو کشور برای نابود کردن آرمان فلسطین.
بلافاصله پس از آغاز تجاوز عربستان سعودی به یمن، رسانههای اصلی محور مقاومت العالم، المنار و المیادین عملیات موسوم به طوفان قاطعیت را بطور گسترده پوشش دادند و با تولید برنامههای سیاسی و میدانی و نیز منعکس کردن رویدادهای این جنگ، تصویر متفاوتی با دروغ پردازیهای رسانههای مورد حمایت عربستان و دیگر کشورهای خلیج، ارائه دادند. بدین ترتیب صدای مردم مظلوم یمن بهوسیله این سه شبکه و دیگر رسانههای همتای آنها، به جهان مخابره شد.
علاوه بر پوششهای خبری این تجاوز ظالمانه، شبکههای رادیویی و ماهوارهای وابسته به محور مقاومت نیز، تولید چند برنامهی جدید را با هدف بررسی مسائل یمن آغاز کردند. به عنوان مثال شبکهی ماهوارهای نبأ برنامهی هفتگی «طوفان توهم» را تولید کرد. همچنین شبکهی ماهوارهای العهد نیز پخش برنامهای به نام «یمن پایدار» را به صورت هفتگی آغاز کرد. شبکههای رادیویی تهران و نور نیز برنامههای مناسبی را با موضوع یمن تولید کردند.
از میان روزنامههای کاغذی و الکترونیکی ای که به بررسی مسائل یمن پرداختند نیز میتوان به روزنامههای الأخبار و النبأ لبنان، کیهان ایران، روزنامهی الکترونیکی رأی الیوم و نیز سایتهای العهد و الوقت اشاره کرد.
علاوه بر فعالیتهای رسانهای فوق، تعدادی از شبکههای ماهوارهای وابسته به محور مقاومت نیز، چندین بار تازه ترین رویدادهای مربوط به جنگ و مقاومت در یمن را از طریق پخش مشترک به تصویر کشیدهاند و از این طریق گام بزرگی را در راستای پرده برداشتن از جنایات و قانون شکنیهای ائتلاف آل سعود برداشتهاند.
عامل مهم دیگری که به تقویت رسانهی مقاومت کمک شایانی کرد، سخنان ارزشمند سید حسن نصرالله، چهرهی شناخته شدهی محور مقاومت، بود. وی با سخنرانیها و خطبههای متعدد خود بارها همبستگیاش را با ملت یمن اعلام کرده و از این طریق به رسانههای محور مقاومت توان مضاعفی را بخشیده است. او با سخنان ارزشمندش همواره مرهمی بر زخمها بوده و با حکمت، صداقت و اظهار همبستگی گرم خود با نیروهای مقاومت در یمن، بر این حقیقت تأکید کرده است که کشور یمن، نقش تعیین کنندهای را در معادلهی «جنگ ارادهها» و نیز دستیابی به پیروزی آیندهی محور مقاومت ایفا میکند.
(پینوشت)
1جمال جبران، کانالهای ماهوارهای «زمین حرام» و بازی وکیل شیطان
https://al-akhbar.com/Media_Tv/18680
2http://althawrah.ye/archives/112833
3 به بیانهی اتحادیهی شخصیتهای رسانهای یمن در روز جهانی آزادی مطبوعات مراجعه شود (تاریخ: 3 مه 2020)
http://www.yemenimu.net/archives/13514
4 http://burathanews.com/arabic/antipathy/263476
5 متن این بیانه را خبرگزاری «الأنباء» عربستان سعودی منتشر کرده است
https://www.spa.gov.sa/1548643
6 https://www.alhurra.com/yemen/2016/10/09
7 https://www.aljazeera.net/news/arabic/2016/10/31
8 -اولین همایش برلین از جنایاتی که در طی 700 روز جنگ علیه یمن صوت گرفته است پرده برداشت
http://althawrah.ye/archives/467236
9 https://storage.googleapis.com/jarida-cdn/pdfs/1464027755844295100/1464027929000/file.pdf
10 به عنوان نمونه میتوانید به سایت «نقطه نظرات سوئیس» مراجعه کنید عنوان مطلب: «فاجعهی بثنیه او را به نمادی برای جنگ ویرانگر در یمن مبدل کرده است »
https://www.swissinfo.ch/ara/afp/44650586
11https://www.nytimes.com/ar/2018/11/15/world/middleeast/saudi-arabia-war-yemen.html
12 محمود شومان: «آیا مرگ خاشقچی به جنگ یمن پایان خواهد داد؟» سایت عربی پست
https://arabicpost.net/opinions/2018/11/21
13 این اظهارات از طریق وزارت خارجهی آمریکا در توئیتر منتشر شده است:
https://twitter.com/hsom67/status/1057646306380992513
14 http://arabic.news.cn/2015-12/05/c_134888167.htm
15 طلال سفیان: «صراری. ......جزئیات یک کشتار که ادامهی آن را نیز بیان خواهیم کرد.»
https://laamedia.net/news.aspx?newsnum=1398
تعداد مشاهده: 1074
